سوالات متن فصل سوم زیست دهم با جواب ♨️ تبادلات گازی

سوالات متن فصل سوم زیست دهم با جواب ؛ در این مقاله پاسخ و جواب نمونه سوال های تشریحی و تعریف کنید و جای خالی مهم امتحانی متن فصل و درس ۳ سوم تبادلات گازی کتاب زیست شناسی پایه دهم متوسطه دوم رشته علوم تجربی را قرار داده ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: سوالات متن فصل دوم زیست دهم

نمونه سوال های امتحانی متن درس ۳ سوم زیست دهم با جواب

ظرفیت شش های افراد مختلف مساوی نیست. با ساختن دستگاهی مانند شکل زیر، می توانید گنجایش ششهای خود و هم کلاسی هایتان را اندازه بگیرید. گنجایش ظرف وارونه، حداقل باید پنج لیتر باشد. در ابتدا، ظرف را از آب پر و سپس در تشت وارونه کنید. ابتدا نفس بسیار عمیقی بکشید و بعد تا جایی که می توانید در لوله فوت کنید. هنگام فوت کردن بینی خود را بگیرید.

حال به سه پرسش بعدی پاسخ دهید.

۱) آیا عددی که در اینجا نشان داده می شود، ظرفیت واقعی شش‌های شماست؟ دلیل بیاورید.

پاسخ: خیر، عدد حاصل ظرفیت واقعی را نشان نمی دهد، زیرا همیشه بین نیم تا یک لیتر هوا در شش ها باقی می ماند و از ریه خارج نمی شود.

۲) چگونه می توانید به کمک این دستگاه، مقدار هوای دم و بازدم خود را نیز اندازه بگیرید؟

پاسخ: کافی است با اندکی تمرین از طریق لوله، عمل دم (به تنهایی) انجام شود. بدیهی است که عمل بازدم نیز معادل دم خواهد بود. هنگام دم با مکش ایجاد شده سطح آب بالا می آید و در بازدم پایین می رود. با توجه به مندرج بودن ظرف می توانیم هوای دم و بازدم را اندازه گیری کنیم.

۳) اگر تکه ای از شش را ببرید و در ظرفی پر از آب بیندازید خواهید دید که روی سطح آب شناور می ماند. چرا؟

پاسخ: به دلیل وجود حبابک های زیادی که در آن وجود دارد، مقداری هوا باقی می ماند که باعث می شود شش روی سطح آب شناور باقی بماند.

آیا هوای دمی با هوای باز دمی متفاوت است؟
پژوهش های دانشمندان در ابتدا، وجود سه گاز نیتروژن، اکسیژن و کربن دی اکسید را در هوا نشان داد. در این آزمایش، هوای دمی و بازدمی را از نظر مقدار نسبی کربن دی اکسید بررسی می کنیم. اما چگونه می توان مقدار کربن دی اکسید را در هوا تشخیص داد؟

برای انجام این آزمایش می توان از محلول آب آهک (بی رنگ) یا برم تیمول بلو رقيق (آبی رنگ) که معرف کربن دی اکسید هستند استفاده کرد. با دمیدن کربن در اکسید به درون این محلول ها، آب آهک شیری رنگ و برم تیمول بلو، زرد رنگ می شود. دستگاه را مطابق شکل سوار کنید. انتهای لوله بلند را درون محلول و انتهای لوله کوتاه را در بالای محلول قرار دهید.

حال به پرسش های بعدی پاسخ دهید.

۴) به آرامی از طریق لوله مرکزی، عمل دم و بازدم را انجام دهید. در هنگام دم، در کدام ظرف، حباب هوا مشاهده می شود؟ هنگام بازدم چطور؟

پاسخ: هنگام دم از انتهای لوله بلند داخل ظرف (ب) و هنگام بازدم از انتهای لوله بلند داخل ظرف (الف) حباب خارج می شود.

۵) دم و بازدم را ادامه دهید تا رنگ معرف در یکی از ظرفها تغییر کند. آن را یادداشت کنید.

پاسخ: تغییر رنگ در ظرف (الف) مشاهده می شود.

۶) چند دقیقه دیگر نیز به دم و بازدم ادامه دهید و تغییرات بعدی رنگ را در هر دو ظرف مشاهده و یادداشت کنید.

پاسخ: با گذشت زمان، در ظرف (ب) نیز تغییر رنگ مشاهده می شود.

۷) چرا هوای دمی، به یک ظرف و هوای بازدمی، به ظرف دیگر وارد می شود؟

پاسخ: انتهای لوله بلند متصل به لوله مرکزی، داخل مایع ظرف (الف) قرار دارد، بنابراین هنگام دم، مایع بر اثر مکش ایجاد شده، وارد این لوله می شود و هوا از لوله کوتاه متصل به لوله مرکزی وارد می شود. این هوا از خارج و از طریق لوله بلند ظرف (ب) وارد این ظرف می شود. هنگام باز دم، هوای ظرف (ب) راهی برای خروج ندارد، پس هوای زیادی وارد این ظرف نمی شود. در حالی که هوا از طریق لوله بلند وارد مایع ظرف (الف) شده و در نهایت به وسیله لوله کوتاه ظرف (الف) خارج می شود.

۸) نخست در کدام ظرف تغییر رنگ مشاهده کردید؟

پاسخ: در ظرف مربوط به لوله هوای بازدمی (ظرف الف) که حباب های هوا از آن خارج می شوند.

۹) آیا معرف در هر دو ظرف سرانجام تغییر رنگ داد؟ این موضوع چه چیزی را برای ما روشن می کند؟

پاسخ: بله، هوای باز دمی به ظرف (ب) نیز وارد می شود، البته به مقدار کم. این هوا مستقیما وارد مایع نمی شود و تنها با سطح آن تماس می یابد. در نتیجه، تغییر رنگ کندتر و به صورت تدریجی انجام می شود.

۱۰) جاهای خالی را با عبارت های مناسب را کامل کنید.
۱- ………… مرکزی است که دستور لازم برای انقباض ماهیچه های بین دنده‌ای خارجی را صادر می کند.
۲- پیام حسی از ماهیچه های صاف دیواره نایژه ها به منظور توقف دم به مرکز ………… ارسال می کند.
۳- مرکز تنفسی در بافت کننده پیام عصبی مربوط به افزایش کربن دی اکسید در …………… قرار دارد.
۴- جریان هوا در کیسه های هوادار پرندگان همانند شش‌ها ………….. است.

پاسخ: ۱- بصل النخاع ۲- بصل النخاع ٣- بصل النخاع ۴- یکطرفه

۱۱) درست و نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- در دوزیستان در حالت کلی سه نوع مختلف فرآیند تبادل گازی دیده می شود.
۲- در مخاط نای سلولهای مژکدار بر خلاف سایر سلول های مخاطی، مخاط ترشح می کنند.
۳- بر چاکنای بخشی از حنجره است.
۴- ساختار شش های انسان در حالت کلی از ۵ لوب درست شده است .

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- صحیح ۴- صحیح

۱۲) هر یک از عبارت های زیر معرف چیست؟
۱- ساختار تنفسی که برای انتقال گازهای تنفسی به دستگاه گردش مواد نیاز ندارد.
۲- راه موثرتری برای بیرون راندن مواد خارجی از مجاری تنفسی
٣- بخشی از هوای دمی که در بخش هادی دستگاه تنفس می ماند و به بخش مبادله ای نمی رسد.
۴- ماهیچه هایی که در دم عمیق به افزایش حجم قفسه سینه کمک می کنند.

پاسخ: ۱- تنفس نایدیسی ۲- سرفه ٣- هوای مرده ۴- ماهیچه‌ی ناحیه گردن

۱۳) نوع ساز و کار تهویه‌ای انسان چیست؟ و چگونگی انجام آن را بنویسید.

پاسخ: ساز و کار فشار منفی – که هوا به وسیله مکش حاصل از فشار منفی، به شش‌ها وارد می شود.

۱۴) ساز و کار فشار منفی – که هوا به وسیله مکش حاصل از فشار منفی، به شش ها وارد می شود.

پاسخ: قورباغه، که به کمک ماهیچه های دهان و حلق با حرکتی شبیه (قورت دادن) هوا را با فشار به شش ها می راند.

۱۵) ۱- وجود کدام ساختارها در پرندگان، کارایی تنفس آنها را نسبت به پستانداران افزایش می دهد؟
۲- دلیل مصرف اکسیژن بیشتر در پرندگان چیست؟

پاسخ: ۱- کیسه های هوادار
۲- به علت پرواز نسبت به سایر مهره داران انرژی بیشتری و در نتیجه اکسیژن بیشتری مصرف می کنند.

۱۶) ساز و کار تهویه ای را تعریف کنید.

پاسخ: ساز و کارهایی که باعث می شود تا جریان پیوسته ای از هوای تازه در مجاورت سطح تنفسی برقرار شود به ساز و کار تهویه ای شهرت دارد.

۱۷) درست و نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
١- بی مهرگان خشکی زی می توانند دارای تنفس نایدیسی، پوستی، ششی باشند.
۲- همه جانوران دارای ساز و کارهای تهویه ای هستند.
۳- در مهره داران خشکی زی، شش ها جایگزین آبشش ها شده است.
۴- میزان مصرف اکسیژن در پرندگان نسبت به سایر مهره داران کمتر است.
۵- مهره داران و بی مهرگان دو نوع ساز و کار متفاوت در تهویه دارند.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- صحیح ۴- غلط ۵- غلط

۱۸) نوع ساختار تنفسی هر یک از جانداران زیر را مشخص کنید.
۱- صدپایان و حشرات ۲- کرم خاکی ۳- حلزون ۴- لسه

پاسخ: ۱- نایدیسی ۲- پوستی ۳- ششی ۴- ششی

۱۹) درست و نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- در همه بی مهرگان دارای آبشش، آبشش ها به نواحی خاص بدن محدود است.
۲- تبادل گازها در ماهیان بالغ و نوزاد دوزیستان از طریق سطوح آبشش بسیار کارآمد است.
۳- هر کمان آبششی شامل چند رشته آبششی و هر رشته آبششی شامل چند تیغه آبششی است.
۴- سرخرگ ورودی به آبشش در ماهی ها دارای خون روشن و سرخرگ خروجی دارای خون تیره است.

پاسخ: ۱- غلط ۲- صحیح ۳- صحیح ۴- غلط

۲۰) با یکی از عبارت های داخل پرانتز جملات زیر را کامل کنید.
۱- در بی مهرگان ……….. (۲-۴) نوع ساختار تنفسی می تواند دیده شود.
۲- در بین مهره داران، ساده ترین ساختار تنفسی در …………. (ماهی ها – دوزیستان) دیده می شود که ………. (پوست – آبشش) نام دارد.

پاسخ: ۱- ۴ نوع (نایدیسی – پوستی – آبششی – ششی)
۲- دوزیستان – پوست

۲۱) عبارت های زیر را کامل کنید.
۱- تنفس نایدیسی در بی مهرگان خشکی زی مانند ………… و …………. وجود دارد.
۲- فاصله یاخته ها تا نایدیس ها، چند ……………….. است.
۳- دستگاه گردش مواد در حشرات و صد پایان، در انتقال گازهای تنفسی نقش ………….

پاسخ: ۱- حشرات و صد پایان ۲- میکرون ٣- ندارد

۲۲) ویژگی که در دوزیستان امکان انجام تبادلات گازی از طریق پوست را فراهم می کند، چیست؟

پاسخ: وجود شبکه مویرگی یکنواخت و وسیعی در زیر پوست.

۲۳) نوع ساختار تنفسی در کرم خاکی و چگونگی انجام تبادلات گازهای تنفسی را بنویسید.

پاسخ: از تبادلات پوستی استفاده می کند. شبکه مویرگی زیر پوستی دارای مویرگ های فراوان است و گازها را با هوای درون فضاهای خالی بین ذرات خاک مبادله می کند.

۲۴) به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید.
۱- ویژگی ساده ترین آبشش ها و مثال جانداران دارای چنین آبششی؟
٢- دو گروه از جانداران دارای آبشش؟
۳- چگونگی جهت حرکت خون در مویرگها و تیغه های آبششی ماهی ها؟

پاسخ: ۱- برجستگی های کوچک و پراکنده در پوست – ستاره دریایی
۲- ماهیان بالغ و نوازد دوزیستان
۳- بر خلاف یکدیگر است.

۲۵) دو نقش ماده مخاطی لغزنده چیست؟

پاسخ: پوست دوزیستان را مرطوب نگه می دارد و به افزایش کارایی تنفس کمک می کند.

۲۶) در ارتباط با تنفس نایدیسی به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید.
۱- نقش ساختاری برای بستن منافذ تنفسی در نایدیس
٢- ویژگی انشعابات پایانی نایدیس ها
٣- فاصله یاخته ها از نایدیس های انتهایی

پاسخ: ۱- مانع از هدر رفتن آب بدن می شود.
۲- این انشعابات در کنار تمام یاخته های بدن قرار دارند، بن بست بوده و دارای مایعی هستند که تبادلات گازی را ممکن می سازد.
۳- چند میکرون

۲۷) ساختار نایدیس ها چگونه است؟

پاسخ: لوله های منشعب و مرتبط به هم هستند که از طریق منافذ تنفسی سطح بدن به خارج راه دارند و معمولا ساختاری جهت بستن منافذ دارند.

۲۸) ساختار تنفسی هر یک از جانداران زیر را مشخص کنید.
۱- حشرات و صد پایان ۲- کرم خاکی ٣- دوزیستان بالغ ۴- ماهیان بالغ و نوزاد دوزیستان

پاسخ: ۱- نایدیسی ۲- پوستی – پوستی و ششی ۴- آبششی

۲۹) چهار روش اصلی برای تنفس در جانداران دارای ساختارهای تنفسی ویژه را ذکر کنید.

پاسخ: ۱- تنفس نایدیسی (تراشه ای) ۲- تنفس پوستی ۳- تنفس آبششی ۴- تنفس ششی

۳۰) جانداران با توجه به تنوع تبادلات گازی در حالت کلی به چند گروه تقسیم می شوند؟ و چگونه تبادل را انجام می دهند؟

پاسخ: به دو گروه: ۱- فاقد ساختارهای تنفسی ویژه ← که در این گروه، گازهای تنفسی بین یاخته ها و محیط مستقیما مبادله می شود.
۲- دارای ساختارهای تنفسی ویژه ← در این گروه، ارتباط یاخته ها با بیرون توسط ساختارهای ویژه ممکن می شود.

۳۱) از بین جانداران نامبرده زیر کدام یک فاقد ساختار تنفسی ویژه هستند؟
(تک یاخته ای ها – کرم پهن – هیدرآب شیرین – حشرات – صد پایان – کرم خاکی – دوزیستان)

پاسخ: تک یاخته ای ها – کرم پهن – هیدر آب شیرین

۳۲) در کدام گروه از جانداران، گازها می توانند به طور مستقیم بین یاخته ها و محیط مبادله شوند؟

پاسخ: تک یاخته ای ها و جانورانی مثل کرم پهن و هیدر آب شیرین

۳۳) درست یا نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- گیرنده های مربوط به افزایش کربن دی اکسید در مغز و گیرنده های مربوط به کاهش اکسیژن در خارج از مغز قرار دارند.
۲- گیرنده های مربوط به کاهش اکسیژن در ابتدای قوس آئورت قرار دارند.
۳- موقع نیاز بدن به اکسیژن باید بازدم عمیق انجام شود.
۴- مرکز تنظیم سرعت و عمق تنفس در بصل النخاع است.
۵- مرکز تعیین کننده مدت زمان دم پایین تر از مرکز تنظیم آهنگ تنفس قرار دارد.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- صحیح ۴- صحیح ۵- غلط

۳۴) در چه صورتی اکسیژن می تواند به عنوان محرک مهم تر تنفس عمل کند؟

پاسخ: در صورت افت شدید و رسیدن به حد خطرناک

۳۵) گیرنده های حساس به کاهش اکسیژن خون، بیشتر در کجای بدن قرار دارند؟ و بعد از تحریک پیام را به کدام مرکز عصبی ارسال می کنند؟

پاسخ: به کاهش اکسیژن خون، بیشتر در کجای بدن قرار دارند؟ و بعد از تحریک پیام را به کدام مرکز عصبی ارسال می کنند؟

۳۶) ۱- مرکز تنظیم آهنگ تنفس در ……………. (پل مغزی – بصل النخاع) قرار دارد که با ……………. (افزایش -کاهش) …………. (کربن دی اکسید – اکسیژن) تحریک می شود.
۲- آنچه محرک مهم تری برای نفس کشیدن به شمار می رود نیاز به بدن ……………… (دفع – جذب) ………….. (کربن دی اکسید – اکسیژن) است.

پاسخ: ۱- بصل النخاع – افزایش – کربن دی اکسید
۲- دفع – کربن دی اکسید

۳۷) دو ماه شیمیایی تنظیم کننده تنفس را ذکر کنید.

پاسخ: کربن دی اکسید و اکسیژن

۳۸) پر شدن بیش از حد شش ها از هوا چگونه منجر به توقف دم می شود؟

پاسخ: پر شدن بیش از حد شش ها از هوا ← کشیده شدن بیش از حد ماهیچه های صاف دیواره نایژه ها و نایژک ها ← ارسال پیام عصبی توسط یاخته های عصبی حسی به بصل النخاع ← بلافاصله توقف ادامه

۳۹) دو عامل موثر بر خاتمه فرآیند دم را ذکر کنید.

پاسخ: اثر پل مغزی بر بصل النخاع و پیامی که در اثر پر شدن بیش از حد شش ها توسط یاخته های عصبی حسی به بصل النخاع ارسال می شود.

۴۰) چهار عامل موثر در تنظیم تنفس را ذکر کنید.

پاسخ: پل مغزی – بصل النخاع – افزایش کربن دی اکسید و کاهش اکسیژن

۴۱) هر یک از اعمال زیر توسط کدام مرکز عصبی تنفس انجام می شود؟
۱- صدور پیام حرکتی مربوط به آغاز دم
۲- صدور پیام مربوط به مدت زمان دم و لحظه توقف دم

پاسخ: ۱- بصل النخاع
۲- پل مغزی و بصل النخاع

۴۲) درست یا نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- بازدم به صورت غیر فعال و بدون نیاز به پیام عصبی صورت می گیرد.
۲- مرکز تنفس در پل مغزی در جلوگیری از انقباض بیشتر ماهیچه های دیافراگم نقش دارد.
٣- خاصیت کشسانی شش ها با توجه به دستور عصبی دریافت شده، شش ها را به حالت کم حجم برمی گرداند

پاسخ: ۱- صحیح ۲- صحیح ۳- غلط

۴۳) ۱- مرکز صادر کننده دم در کدام قسمت از مغز قرار دارد؟
۲- دستور این مرکز توسط کدام نوع یاخته های عصبی به ماهیچه های تنفسی برده می شود؟
۳- با انقباض کدام ماهیچه ها، دم آغاز می شود؟

پاسخ: 1- بصل النخاع
۲- یاخته های عصبی حرکتی
٣- دیافراگم (میان بند) و بین دنده‌ای خارجی

۴۴) دلیل انجام سرفه های مکرر در افرادی که دخانیات مصرف می کنند چیست؟

پاسخ: به علت از بین رفتن یاخته های مژکدار مخاط تنفسی، سرفه راه موثری برای بیرون راندن مواد خارجی است.

۴۵) مکانسیم هر یک از موارد زیر را بنویسید.
۱- سرفه ۲- عطسه

پاسخ: ۱- ورود ذرات خارجی یا گازهای مضر و نامطلوب به مجاری تنفسی
۲- ورود ذرات خارجی یا گازهای مضر و نامطلوب به مجاری تنفسی

۴۶) علت ایجاد واکنش سرفه یا عطسه چیست؟

پاسخ: ورود ذرات خارجی یا گازهای مضر و نامطلوب به مجاری تنفسی

۴۷) چگونگی تولید صدا و واژه سازی را بیان کنید.

پاسخ: ارتعاش پرده های صوتی در اثر هوای باز دمی موجب ایجاد صدا می شود و واژه سازی به کمک لب ها و دهان (زبان و دندان ها) صورت می گیرد.

۴۸) محل و چگونگی ایجاد پرده های صوتی را ذکر کنید.

پاسخ: محل قرار گیری ← در حنجره
این پرده ها در اثر چین خوردگی مخاط به سمت داخل ایجاد می شوند.

۴۹) در هر یک از موارد زیر هنگام ثبت در نمودار دم نگاره چند تا ماهیچه می تواند نقش داشته باشد؟
۱- حجم ذخیره دمی ۲- حجم ذخیره بازدمی ۳- حجم جاری

پاسخ: ۱:‌ ۳ نوع
۲: ۲ نوع
۳: ۵ نوع

۵۰) ۱- در جابجایی هوای جاری ………….. (۳ نوع – ۵ نوع) ماهیچه نقش دارد.
٢- هوای مرده ………….. (بر خلاف – همانند) هوای باقی مانده بخشی از ظرفیت حیاتی است.

پاسخ: ۱- ۵ نوع
۲- برخلاف

۵۱) درست و نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
١- هوای مرده به درون شش ها می رسد ولی مبادله نمی شود.
۲- انشعابات نایژه و نایژک در درون شش ها وجود دارد.
۳- موقع نیاز بدن به اکسیژن، تاثیر دم عمیق کمتر از بازدم عمیق است.
۴- میزان هوای مرده به هنگام دم عمیق و دم معمولی، در حدود ۱۵۰ میلی لیتر است.
۵- در طول عمر با رشد بدن حجم هوای مرده تغییر می کند.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- صحیح ۳- غلط ۴- صحیح ۵- صحیح

۵۲) با توجه به منحنی دم نگاره (اسپیر گرام) در یک فرد سالم مقدار هر یک از موارد زیر چند میلی لیتر است؟
۱- حجم جاری ۲- حجم ذخیره دمی ۳- حجم ذخیره بازدمی ۴- حجم باقی مانده

پاسخ: ۱ ← ۵۰۰
۲ ← ۳۰۰۰
۳ ← ۱۳۰۰
۴ ← ۱۲۰۰

۵۳) هر یک از ظرفیت های زیر برابر با مجموع کدام ظرفیت ها با حجم های دیگر است؟
۱- ظرفیت حیاتی ۲- ظرفیت تام

پاسخ: ۱- ظرفیت حیاتی برابر مجموع حجم های جاری، ذخیره دمی و ذخیره باز دمی است.
۲- ظرفیت تام برابر با مجموع ظرفیت حیاتی و حجم باقی مانده است.

۵۴) هر یک از اصلاحات زیر را تعریف کنید.
۱- ظرفیت تنفسی ۲- ظرفیت حیاتی ٣- ظرفیت تام

پاسخ: ۱- مجموع دو یا چند حجم تنفسی: ظرفیت تنفسی
۲- مقدار هوایی که پس از یک دم عمیق با یک بازدم عمیق می توان از شش ها خارج کرد: ظرفیت حیاتی
۳- حداکثر مقدار هوایی که شش ها می توانند در خود جای دهند و برابر است با مجموع ظرفیت حیاتی و حجم باقی مانده: ظرفیت تام

۵۵) با توجه به دم نگاره، حجم های مختلف تنفسی را به لحاظ مقدار از کمترین به بیشترین به ترتیب بیان کنید.

پاسخ: حجم جاری – حجم باقیمانده – حجم ذخیره باز دمی – حجم ذخیره دمی

۵۶) جاهای خالی را با عبارت های مناسب کامل کنید.
۱- مقدار حجم های تنفسی در فرد سالم به ………… و ……. ……… بستگی دارد.
۲- ظرفیت تنفسی مجموع ………….. یا ………….. حجم تنفسی است.
۳- در انسان ظرفیت تام شش‌ها تقریبا …………. برابر حجم جاری است.
۴- هوای مرده در نایژک …………. وجود ندارد.

پاسخ: ۱- سن – جنس
۲- دو (۲) – چند
۳- ۱۲
۴- مبادله‌ای

۵۷) درست و نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- اگر تکه ای از شش را ببریم به دلیل وجود هوای باقیمانده درون حبابک ها در سطح آب شناور می شود.
۲- مقدار حجم های مختلف تنفسی در افراد مختلف سالم مشابه است.
۳- موقع اندازه گیری ظرفیت های تنفسی در انسان، راه بینی باید بسته شود.
۴- هوای مرده با حجم مجاری تنفسی رابطه مستقیم دارد.
۵- هوای مرده بر خلاف هوای باقیمانده بخشی از ظرفیت حیاتی است.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- صحیح ۴- صحیح ۵- صحیح

۵۸) دو اهمیت حجم باقی مانده در شش ها چیست؟

پاسخ: باعث می شود که: ۱- حبابک همیشه باز بمانند. ٢- تبادل گازها در فاصله بین دو تنفس ممکن شود.

۵۹) هوای مرده را تعریف کنید و مقدار آن را بنویسید.

پاسخ: بخشی از هوای دمی که در بخش هادی دستگاه تنفس می ماند و به بخش مبادله ای نمی رسد، هوای مرده می گویند که حدود ۱۵۰ میلی لیتر است. (البته هوای مرده به شش ها می رسد ولی مبادله نمی شود.)

۶۰) ثبت هر یک از حجم های زیر در دم نگاره (اسپیر و گرام) با دخالت کدام یک از ماهیچه ها انجام می شود؟
۱- حجم جاری ۲- حجم ذخیره دمی ۳- حجم ذخیره بازدمی

پاسخ: ۱- حجم جاری ← با دخالت ماهیچه های دیافراگم و بین دنده ای خارجی انجام می شود.
۲- حجم ذخیره دمی ← علاوه بر ماهیچه دیافراگم و بین دنده‌ای خارجی، ماهیچه ها گردن دخالت دارد.
۳- حجم ذخیره بازدمی ← با دخالت ماهیچه های شکمی و بین دنده ای داخلی انجام می شود.

۶۱) هر یک از اصطلاحات زیر را تعریف کنید.
۱- حجم ذخیره باز دمی ۲- حجم باقی مانده

پاسخ: ۱- به مقدار هوایی که می توان پس از یک بازدم معمولی با یک بازدم عمیق از شش ها خارج کرد، هوای ذخیره بازدمی می گویند.
۲- به مقدار هوایی می گویند که حتی بعد از بازدم عمیق در شش ها باقی می ماند و نمی توان خارج کرد.

۶۲) هر یک از اصطلاحات زیر را تعریف کنید.
۱- حجم جاری ۲- حجم ذخیره دمی

پاسخ: ۱- به مقدار هوایی که در دم عادی وارد و در یک بازدم عادی خارج می شود حجم جاری می گویند.
۲- به مقدار هوایی گفته می شود که می توان پس از دم معمولی، با یک دم عمیق به شش ها وارد می کنیم، حجم ذخیره دمی می گویند.

۶۳) درستی یا نادرستی عبارتهای زیر را مشخص کنید.
۱- حجم های مختلفی از هوا را می توان به شش وارد یا از آن خارج کرد.
۲- حتی در بازدم عمیق نیز در شش ها، کیسه های هوایی روی هم نمی خوابند.
۳- در حجم ذخیره ای دمی به انقباض ماهیچه های گردن نیاز نیست.
۴- هوای ذخیره ای دمی را می توان با بازدم خارج کرد.
۵- به هنگام باز دم معمولی، هم حجم باقیمانده و هم حجم ذخیره بازدمی در شش باقی می ماند.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- صحیح ۳- غلط ۴- صحیح ۵- صحیح

۶۴) ۱- مقدار هوایی که به شش ها وارد یا از آن خارج می شود به کدام دو عامل بستگی دارد؟
۲- دم سنج (اسپیرومتر) را تعریف کنید.
۳- اسپیرو گرام را تعریف کنید.

پاسخ: ۱- چگونگی دم و بازدم
۲- دستگاهی که حجم های تنفسی را اندازه گیری می کند، اسپیرومتر نام دارد.
٣- نموداری که دم سنج از دم و بازدم های فرد رسم می کند، اسپیرو گرام نام دارد.

۶۵) حجم تنفسی در دقیقه چگونه محاسبه می شود؟

پاسخ: از حاصلضرب حجم جاری در تعداد تنفس در دقیقه.

۶۶) ۱- تحلیل دم نگاره (اسپیر و گرام) در ……………….. (تشخیص – درمان) درست بیماری های ششی کاربرد دارد.
۲- دم عادی با دخالت ماهیچه دیافراگم و ماهیچه …………… (بین دنده‌ای خارجی – بین دنده ای داخلی) انجام می شود.

پاسخ: ۱- تشخیص
۲- بین دنده ای خارجی

۶۷) در ارتباط با ویژگی های مختلف شش ها با توجه به تشریح شش گوسفند موارد درست یا نادرست را مشخص کنید.
۱- قسمت دهانه حرف C در نای از سایر قسمت ها زبرتر است.
۲- قبل از دو نایژه اصلی یک انشعاب سوم وجود دارد که به شش راست می رود.
۳- بریدن نایژه اصلی به سادگی نای است.
۴- ساختار غضروفهای نایژه در ابتدای آن همانند انتهای آن به صورت حلقه کامل است.
۵- لبه نایژه ها زبر و دهانه سرخرگ ها بر خلاف سیاهرگ ها در نبود خون هم باز است.
۶- اگر تکه ای از شش را ببریم و در ظرفی پر از آب بیاندازیم در آب فرو می رود.

پاسخ: ۱- غلط ۲- صحیح ۳- غلط ۴- غلط ۵- صحیح ۶- غلط

۶۸) ۱- محل دیافراگم و وضعیت آن را بهنگام باز دم مشخص کنید.
۲- چرا دهانه سرخرگ‌ها حتی در نبود خون، نیز باز است؟
۳- روش تشخیص سطح جلویی و پشتی نای بهنگام تشریح را بیان کنید.

پاسخ: ۱- محل ← بین قفسه سینه و شکم وضعیت ← گنبدی شکل
۲- زیرا سرخرگ‌ها، دیواره محکمتری نسبت به سیاهرگ‌ها دارند.
۳- در نای قسمت دهانه حرف C از سایر قسمت ها نرم تر است، با لمس کردن، این قسمت را پیدا می کنیم. این قسمت محل اتصال نای به مری و بنابراین سطح پشتی آن است.

۶۹) درست و نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- ماهیچه دیافراگم و بین دندهای خارجی، موقع بازدم به استراحت در می آید.
۲- هر چه قوس دیافراگم کمتر شود میزان هوای درون شش ها کمتر می شود.
۳- ماهیچه های بین دنده ای خارجی در دم معمولی ولی بین دنده ای داخلی در بازدم عمیق، منقبض می شوند.
۴- شش ها به علت دارا بودن کیسه های هوایی فراوان حالت اسفنج گونه دارند.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- صحیح ۴- صحیح

۷۰) هر یک از عبارت های زیر را با یکی از جملات داخل پرانتز به طور صحیح کامل کنید.
۱- پرده جنب، پرده ای از جنس ………… (بافت پوششی – پیوندی) است که شش ها را به قفسه سینه متصل می کند.
٢- پرده دیافراگم پرده ای از جنس ……………. (ماهیچه اسکلتی – ماهیچه صاف) است.
٣- شش راست دارای ………….. (۳-۲) لوب و شش چپ شامل ………… (۳-۲) لوب است.
۴- …………. (۵-۳) دنده پایین در قفسه سینه با ………… (۱-۲) شاخه غضروفی به جناغ متصل است.

پاسخ: 1- پیوندی
٢- ماهیچه اسکلتی
۳- ۳ – ۲
۴- ۵ – ۲

۷۱) هر یک از ماهیچه هایی که در انجام فرآیندهای زیر نقش دارند ذکر کنید.
۱- دم معمولی ۲- دم عمیق ۳- بازدم عمیق

پاسخ: ۱- ماهیچه بین دنده‌ای خارجی و دیافراگم
٢- ماهیچه بین دنده‌ای خارجی، دیافراگم و ماهیچه های ناحیه گردن
۳- بین دنده ای داخلی و نیز ماهیچه های شکمی

۷۲) چگونگی انجام بازدم معمولی را بیان کنید.

پاسخ: با استراحت در آمدن ماهیچه دیافراگم و ماهیچه های بین دنده ای خارجی و بر اثر ویژگی کشسانی شش ها، حجم قفسه سینه و در نتیجه حجم شش ها کاهش و هوای درون آنها به بیرون رانده می شود.

۷۳) در ارتباط با دم و بازدم به سوالات زیر پاسخ دهید.
۱- وضعیت ماهیچه دیافراگم در حالت استراحت و انقباض.
۲- نقش ماهیچه های بین دنده ای خارجی موقع انقباض.
٣- ماهیچه ای که نقش اصلی را در تنفس آرام و طبیعی دارد.
۴- ماهیچه ای که در دم عمیق به افزایش حجم قفسه سینه کمک می کند.

پاسخ: ۱- در حالت استراحت ← گنبدی شکل / در حالت انقباض ← مسطح
۲- دنده ها را به سمت بالا و جلو جابجا می کنند.
٣- دیافراگم
۴- ماهیچه های ناحیه گردن

۷۴) انقباض ماهیچه بین دنده ای داخلی چگونه به فرآیند دم کمک می کند؟

پاسخ: دنده ها را به سمت بالا و جلو جابجا می کند.

۷۵) ۱- دم را تعریف کنید.
۲- دو عامل موثر در فرآیند دم را نام ببرید.

پاسخ: ۱- فرآیندی است که در نتیجه افزایش حجم قفسه سینه رخ می دهد.
٢- ماهیچه دیافراگم و ماهیچه بین دنده ای خارجی

۷۶) انواع ماهیچه های موثر در دم و بازدم عمیق را در حالت کلی نام ببرید.

پاسخ: در دم عمیق: ماهیچه بین دنده‌ای خارجی – ماهیچه ی دیافراگم – ماهیچه های گردن
در بازدم عمیق: ماهیچه بین دنده ای داخلی – ماهیچه های شکمی

۷۷) چگونگی نقش خاصیت کشسانی شش ها را در عمل بازدم بنویسید.

پاسخ: شش ها در برابر کشیده شدن مقاومت نشان می دهند و تمایل دارند به وضعیت اولیه خود بازگردند.

۷۸) چگونگی نقش خاصیت کشسانی شش ها را در عمل دم توضیح دهید.

پاسخ: انبساط قفسه سینه ← انبساط شش ها ← کاهش فشار هوای درون شش ها نسبت به بیرون ← کشیده شدن هوای بیرون به درون شش ها

۷۹) در ارتباط با پرده جنب به سوالات زیر پاسخ دهید.
۱- تعريف پرده جنب ۲- نقش هر یک از لایه های پرده جنب ٣- محل مایع جنب

پاسخ: ۱- هر یک از شش ها را پردهای دو لایه به نام پرده جنب احاطه کرده است.
۲- یکی از لایه های پرده جنب به سطح شش ها و لایه دیگر به سطح درونی قفسه سینه چسبیده است.
۳- بین دو لایه پرده جنب، مایع جنب قرار دارد.

۸۰) اجزای سازنده شش ها را در حالت کلی نام ببرید.

پاسخ: شش ها، مجموعه ای از لوله های منشعب شونده، کیسه های حبابکی و رگ ها است که توسط یک بافت پیوندی احاطه شده است.

۸۱) در ارتباط با شش ها به سوالات زیر پاسخ دهید.
۱- محل دقیق آنها را ذکر کنید.
۲- بیشتر حجم شش ها شامل چیست و چه نوع ساختاری دارد؟
۳- جز فراوان شش ها که همچون تار عنکبوت کیسه های هوایی را احاطه کرده است.
۴- اجزای فراوان موجود در شش ها
۵- دلیل کوچکترین بودن شش چپ از شش راست.

پاسخ: ۱- درون قفسه سینه و روی پرده دیافراگم
۲- کیسه های هوایی – ساختاری اسفنج گونه
۳- مویرگ‌های خونی
۴- کیسه های هوایی و مویرگ‌های خونی
۵- شش چپ به علت مجاورت قلب از شش راست قدری کوچک تر است.

۸۲) الف) تهویه ششی شامل چه فرآیندهایی است؟
ب) دو ویژگی مهم شش ها را بنویسید.

پاسخ: الف) دم و بازدم
ب) ۱- پیروی از حرکات قفسه سینه ۲- کشسانی

۸۳) درست یا نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
١- نایدیس معمولا ساختاری جهت بستن منافذ دارد.
۲- انشعابات پایانی نایدیس ها بن بست بوده و در کنار تمام یاخته های بدن قرار ندارند.
۳- آبشش ساده ترین ساختار در اندام های تنفسی مهره داران است.
۴- بیشتر جانوران ساز و کارهایی دارند که باعث می شود جریان پیوسته ای از هوای تازه را در مجاورت سطوح تنفسی قرار دهد.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- غلط ۴- صحیح

۸۴) درست یا نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- مرکز تنفس در بصل النخاع می تواند دم را خاتمه دهد.
۲- گیرنده های حساس به اکسیژن فقط در سرخرگ آئورت و سرخرگ های ناحیه گردن وجود دارند.
٣- همه سلول های بدن برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن دارند.
۴- واژه سازی به کمک ماهیچه های اسکلتی صورت می گیرد.
۵- ویژگی کشسانی شش‌ها در باز دم نقش مهمی دارد.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- صحیح ۴- صحیح ۵- صحیح

۸۵) درست یا نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
١- بیشتر حجم شش ها را، مجموعه ای از لوله های منشعب شونده به خود اختصاص داده اند.
۲- شش فقط از مجموعه ای از لوله های منشعب شونده، کیسه های حبابکی و رگ‌ها است.
۳- حجم باقی مانده باعث می شود تا شش ها همیشه باز بمانند.
۴- همه هوای دمی به بخش مبادله ای می رسد.

پاسخ: ۱- غلط ۲- غلط ۳- صحیح ۴- غلط

۸۶) جمله های زیر را با یکی از عبارت های داخل پرانتز کامل کنید.
۱- ……….. (یون بی کربنات – هیدروژن) از گویچه قرمز خارج و وارد خوناب می شود.
۲- هموگلوبین در …………. (سرخرگ های ششی – سیاهرگ‌های ششی) بیشتر در اتصال با اکسیژن و در ………. (سیاهرگ‌های ششی – سرخرگ های ششی) بیشتر در اتصال با دی اکسید کربن است.

پاسخ: ۱- یون بی کربنات
۲- سیاهرگ‌های ششی – سرخرگ های ششی

۸۷) در ارتباط با نحوه انتقال کربن دی اکسید در خون به سوالات زیر پاسخ دهید.
۱- نحوه ایجاد یون بی کربنات و آنزیم موثر در آن.
۲- چگونگی نقش هموگلوبین در جلوگیری از اسیدی شدن خون.

پاسخ: ۱- ائیدر اتر کربنیک واقع در گویچه قرمز که کربن دی اکسید را با آب ترکیب می کند و کربنیک اسید پدید می آورد که به سرعت به یون بی کربنات و هیدروژن تجزیه می شود.
۲- اتصال یون هیدروژن به هموگلوبین.

۸۸) چرا مسمومیت با مونواکسید کربن موجب کاهش ظرفیت حمل اکسیژن در خون می شود؟

پاسخ: زیرا محل اتصال این مولکول به هموگلوبین همان محل اتصال اکسیژن است بنابراین مانع اتصال اکسیژن به هموگلوبین و کاهش ظرفیت حمل در خون می شود.

۸۹) گاز گرفتگی را تعریف کنید.

پاسخ: مسمومیت با گاز مونواکسید کربن، به گاز گرفتگی شهرت دارد.

۹۰) درست یا نادرست بودن عبارت های زیر را مشخص کنید.
۱- غلظت دی اکسید کربن در اطراف هموگلوبین مشخص می کند که به هموگلوبین متصل یا از هم آن جدا شود.
۲- اتصال مونوکسید کربن به هموگلوبین همانند اتصال اکسیژن به هموگلوبین، بطور برگشت پذیر است.
۳- محل اتصال مونوکسید کربن به هموگلوبین، همان محل اتصال اکسیژن است.
۴- کربن دی اکسید همانند اکسیژن، می تواند به صورت محلول در خوناب منتقل می شود.

پاسخ: ۱- صحیح ۲- غلط ۳- صحیح ۴- صحیح

نکته مهم: دانش آموزان عزیز، تنها به خواندن این سوالات اکتفا نکنید و حتما متن درس را هم به دقت مطالعه کنید.

همچنین بخوانید: جواب فعالیت های فصل سوم زیست دهم

✅ سوالات متن فصل ۳ سوم زیست شناسی دهم با جواب را در این مقاله مشاهده کردید. امیدوارم از آن استفاده کرده باشید و از صفحات دیگر ماگرتا دیدن نمایید. برای بهتر پیدا کردن جواب ها در آخر کلمات جستجو شده داخل گوگل، کلمه ماگرتا را قرار دهید. همچنین سوالات خود را در بخش دیدگاه بنویسید. 🌹